Δίκες των δοσιλόγων, 1944-1949: Δικαιοσύνη, συνέχεια του κράτους και εθνική μνήμη
(By Δημήτρης Κουσουρής)
Read Ebook | Size | 29 MB (29,088 KB) |
|---|---|
| Format | |
| Downloaded | 696 times |
| Last checked | 16 Hour ago! |
| Author | Δημήτρης Κουσουρής |
Με το ένα πόδι σταθερά μέσα στις αίθουσες των δικαστηρίων και το άλλο έξω από αυτές, στις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες που επηρέασαν το έργο της Δικαιοσύνης, o συγγραφέας τού ανά χείρας βιβλίου χαρτογραφεί μια σκοτεινή περιοχή της σύγχρονης ιστορίας, που παρέμενε επί δεκαετίες ταμπού για τη δημόσια μνήμη του πολέμου. Αυτή η πρώτη καταγραφή του έργου των Ειδικών Δικαστηρίων Δοσιλόγων, και των διοικητικών εκκαθαρίσεων που εφαρμόστηκαν στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, διασταυρώνει την ελληνική εμπειρία με εκείνες άλλων ευρωπαϊκών χωρών, προσφέροντας έτσι μια λοξή ματιά στην ταραγμένη δεκαετία του 1940 και αμφισβητώντας εδραιωμένα στερεότυπα, όπως, π.χ., ότι η ατιμωρησία αποτέλεσε ελληνική ιδιαιτερότητα, ότι οι συνεργάτες των κατακτητών ήταν λίγοι και ασήμαντοι, ή ότι τα όρια ανάμεσα στην αντίσταση και τον δοσιλογισμό ήταν εξαρχής παγιωμένα και στεγανά.
Η Δικαιοσύνη δεν ανέλαβε μόνο να διασφαλίσει τη συνέχεια του κράτους σε συνθήκες ακραίας πόλωσης, αλλά αποτέλεσε και έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες διαμόρφωσης της συλλογικής μνήμης για τον πόλεμο και την Κατοχή. Τα δικαστικά αρχεία μάς επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε τις νοοτροπίες, τις συμπεριφορές και τα κίνητρα της δράσης των ιστορικών υποκειμένων, προτού διαμορφωθούν –ή, καλύτερα, ενόσω διαμορφώνονταν– τα ιδεολογικά σχήματα που καθόρισαν ποιες πλευρές του πρόσφατου παρελθόντος θα έρθουν στο φως και ποιες θα απεμποληθούν από τη δημόσια σφαίρα. Η μελέτη τους μάς δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ποιοι δίκασαν και ποιοι δικάστηκαν, ποιες πράξεις κρίθηκαν, ποια κριτήρια επικράτησαν για την έκδοση της ετυμηγορίας των δικαστών, ποιοι γνωστοί και άγνωστοι σήμερα πολιτικοί, στρατιωτικοί, οικονομικοί παράγοντες ή απλοί πολίτες ανέλαβαν να εκπροσωπήσουν στις αίθουσες των δικαστηρίων την οπτική της μίας ή της άλλης πλευράς της σύγκρουσης που λάμβανε χώρα έξω από αυτές.
Μας επιτρέπει επίσης να διακρίνουμε ποιοι συμβιβασμοί και ποιες συμμαχίες σφραγίστηκαν, ποιοι ήταν οι λίγοι που πλήρωσαν για τις πράξεις τους, και ποιοι οι πολλοί που επανενσωματώθηκαν στον κρατικό μηχανισμό, ή στην πολιτική, οικονομική και πνευματική ζωή του τόπου.
Η μελέτη του Κουσουρή είναι εντέλει ένα άρτιο επιστημονικό έργο και ταυτόχρονα μια καίρια πολιτική επεξεργασία. Ο συνδυασμός αυτός καθίσταται ιδιαίτερα πολύτιμος, ειδικά σε μια συγκυρία όπου οι χρήσεις και οι καταχρήσεις της ιστορίας συγχέονται, συχνά σκόπιμα, με τη συγκροτημένη πολιτική θέση την οποία ο επιστήμονας μπορεί να συνεισφέρει στον δημόσιο διάλογο.
(Χρήστος Τριανταφύλλου, περιοδικό ΧΡΟΝΟΣ)
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ~ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ~ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Δικαιοσύνη, συνέχεια του κράτους και εθνική μνήμη
"Δικαστική ανασυγκρότηση" και μετάλλαξη του διεθνούς εμφυλίου πολέμου
Το περίγραμμα της Κατοχής στην Ελλάδα: Επανάσταση, αντεπανάσταση και η "γκρίζα ζώνη" του αντικομμουνισμού
Το ζήτημα της τιμωρίας των δοσιλόγων στην Ελλάδα
ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΜΕΣΟΒΑΣΙΛΕΙΑ
Η πρώτη Απελευθέρωση
Ένοπλοι και λαϊκή κινητοποίηση στην πρωτεύουσα
Η εξωδικαστική εκκαθάριση
Συλλήψεις δοσιλόγων και άταφοι νεκροί
Ο έλεγχος του εθνικού χώρου
"Θέμα χρόνου": Η εύθραυστη συναίνεση για τη δημιουργία δικαστικού μηχανισμού
Προδοτολογία
Η Συντακτική Πράξη υπ' αριθ. 1 και η λειτουργία του δικαστικού μηχανισμού
"Ώδινεν όρος και έτεκε μυν"
Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ
Το ανέφικτο τέλος του πολέμου
Ο νέος κρατικός αντιφασισμός
Η νέα έννομη τάξη
Το αντικομμουνιστικό εθνικό συμφέρον
Οικονομική συνέχεια και κοινωνική κινητικότητα
Οι λογικές της "λευκής τρομοκρατίας"
Κράτος δικαίου και κράτος εθνικοφρόνων
Η εκκαθάριση της Δημόσιας Διοίκησης, ή μια σύναξη των "κομμένων κεφαλών"
Πραγματικά και συμβολικά ξεκαθαρίσματα λογαριασμών
Η εκκαθάριση των εκκαθαριστών
Η μέθοδος των αμοιβαίων μεταθέσεων, ή "ράβε ξήλωνε, δουλειά να μη σου λείπει"
Η εφαρμογή της ποινικής εκκαθάρισης: Η Συντακτική Πράξη υπ' αριθ. 6
"Αντιποίησις αρχής": Ο σφετερισμός της νόμιμης εξουσίας
Η μεγάλη δίκη των κυβερνήσεων
Από την Αθήνα στην Ασμάρα, μετ' επιστροφής
Οι δοσίλογοι "διαδηλώνουν"
Η αυλαία σηκώνεται: Μια θυελλώδης έναρξη
Από το ένα παρελθόν, το άλλο: Η κληρονομιά της "δίκης των έξι"
Οι μάρτυρες κατηγορίας και η "απέραντος πλειοψηφία του ελληνικού λαού"
Το "εθνικό κεφάλαιο" της θυσίας
Η βία των Ταγμάτων Ασφαλείας
Ο κρατικός μηχανισμός ως πολιορκημένο φρούριο
Η εθνικοποίηση της αντίστασης
Οι μάρτυρες υπεράσπισης και η υπεράσπιση του καθεστώτος
Οι κανόνες αλλάζουν: Μια πύρρειος νίκη;
Από τον έναν εμφύλιο, ο άλλος;
Η ολοκλήρωση της δίκης
Τα προανακριτικά βουλεύματα
Ιστορική και πολιτική δικαιοσύνη
Αλήθεια εναντίον Δικαιοσύνης;
Νέα συμβολική τάξη;
Ιστορικός συμβιβασμός και θερμιδοριανή αντίδραση
Τα όρια του μαζικού δοσιλογισμού
Η αποκατάσταση των ελίτ: Τα απαλλακτικά βουλεύματα
Τα παραδειγματικά βουλεύματα
Η διαχείριση των υποθέσεων ως τεχνική για να εξανεμιστούν οι ευθύνες
Ο οικονομικός δοσιλογισμός
Μια ηθική "αυτο-εκκαθάριση": Συνέργειες και συνάφειες των οικονομικών ελίτ
Η ποινική αντιμετώπιση των υποθέσεων
Δημόσια έργα, κατασκευαστικές εταιρείες: Η υπόθεση του "ομίλου Αβέρωφ"
Η βιομηχανία: Η υπόθεση ενός εργοστασίου χημικών
Η κοινωνική έκταση του δοσιλογισμού
Ένοπλος δοσιλογισμός και "λευκή τρομοκρατία"
Σύντομο πέρασμα από την οδό Ελπίδος: Η δίκη της Ειδικής Ασφάλειας
Μια Δικαιοσύνη-Ιανός;
Ναζισμός αλά ελληνικά
Τα όρια του κρατικού αντιφασισμού
ΣΙΔΗΡΑ ΠΑΡΑΠΕΤΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΗΤΑ ΣΥΝΟΡΑ;
"Δια τον σφετερισμόν της δόξης του έθνους: Οι δύο εκδοχές του αντιφασισμού
Αναπροσαρμόζοντας το αντιφασιστικό έθνος
Από το ένα "καθεστώς εξαίρεσης", στο άλλο
Διάτρητα σύνορα
Τα "μιάσματα του ελληνικού εξτρεμισμού"
Δίκες και υπόγειες διαδρομές του εγχώριου φασισμού
"At variance with the deals of our democracy": η Δικαιοσύνη στα μάτια της αμερικανικής κοινής γνώμης
Σιδηρά παραπετάσματα: Στα σύνορα του "ελεύθερου κόσμου"
Έθνος ηρωικό δίχως ήρωες, έθνος-θύμα δίχως θύματα
Ο διωγμός των Ελλήνων Εβραίων
Εγκληματίες πολέμου
Το τέλος του παιχνιδιού: Η πραγματικότητα και το δικαστικό της ομοίωμα
Σύνορο
Η κοινωνική βάση του νέου καθεστώτος:
Επανορθώσεις
Η κοινωνική βάση του νέου καθεστώτος:
Η ταξική διάσταση
Παλινόρθωση
Το αίτημα της αποκατάστασης
Προσωρινός απολογισμός του έργου της Δικαιοσύνης
Τα όρια της δικαστικής οδού
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ: Ο πόλεμος μετά τον πόλεμο
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ~ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
- Σημαντικότερα νομοθετήματα για τη δίωξη των δοσιλόγων και την εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού
- Στατιστικοί πίνακες δραστηριότητας του Ειδικού Δικαστηρίου Δοσιλόγων Αθηνών, 1945 - 1949
ΑΡΧΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ”
